Реформи во Јавната администрација и локалните власти во земјите од источното партнерство се смета за една од главните цели што треба да се постигне во наредните години што се рефлектираше во прегледот на Европската соседска политика во 2015 година, како и подвлечена во акциониот план CORLEAP 2016-2017. Темата е релевантна и во договорите за здруженија потпишани од Грузија, Украина и Молдавија. Тешкотиите се очигледни, бидејќи тие се однесуваат на истата организација на државата и односот меѓу граѓаните и властите (како на национално, така и на локално ниво).
Реформата во јавната администрација НЕ е суштински законодавен процес, но строго е поврзан со културниот и системски елементи во заедницата. Затоа е од суштинско значење да се земе предвид постоењето / непостоењето на врската помеѓу институциите и граѓаните. Законодавството не може да се развие без да се размисли за постојан процес на информирање, дијалог и размена со граѓаните што ќе воспостави доверба од обете страни што потоа ќе им овозможи на законите/ одредбите да имаат одредена шанса за спроведување.
Актери за демократија: граѓанското општество наспроти локалните власти. Многу често, погрешно, децентрализираната соработка (но не само таа) ги смета избраните претставници како единствен „чист“ израз на локалната демократија. Денес, кога репрезентативната демократија поминува низ тежок период, се прашуваме колку избраниот претставник би можел да биде единствениот демократски глас или актер, за да може да ги пренесе овие капацитети во децентрализирана соработка. Нашата основна претпоставка е дека демократското граѓанско општество, управувано со демократски правила и почитување на критериумите за членство и финансиски одговорно, е реален актер на демократијата. Граѓаните учествуваат со членство, со мислења и активности (честопати многу повеќе отколку што е случај во самите политички партии). Тие дури би можеле да учествуваат во големи, прекугранични движења, многу пошироки и влијателни од самите политички партии. Затоа, тие би можеле да се сметаат целосно, и без никакви сомнежи, вистински актери на демократијата.
На иницијатива на градоначалникот на град Гдањск - Полска, беше спроведено истражување со организации и височини кои претставуваат прашања од граѓанското општество и имаат локални канцеларии во земјите од Источното партнерство.
Локалната самоуправа ги потенцира правото и способноста на локалната надлежните органи, во рамките на законот, да го регулираат и управуваат со значителниот удел во јавните работи. Во локалната демократија тоа е право им се доделува на советите или собранијата составени од членови кои се слободни избрани со тајно гласање и директно одговараат на нивната локална изборна единица. Ова се придржува кон принципот на супсидијарност, кој гарантира дека проблемите се решаваат од страна на оние институции и групи од граѓанското општество, кои се најкомпетентни и најблиски до граѓаните.
Сметајќи дека целта на Советот на Европа е да се постигне поголемо единство меѓу нејзините членки со цел да се зачуваат и реализираат идеалите и принципите што се нивното заедничко наследство; Имајќи предвид дека еден од методите со кои треба да се постигне оваа цел е преку договори од областа на администрацијата;
Во 2007 година, Владата на Република Македонија ја усвои првата Стратегија за соработка на Владата со граѓанското општество и Акциониот план 2007-2011 година. Така, Владата ја истакна важноста на граѓанското општество во целина, со што се отвори основата за нејзината соработка со ГО и презеде систематски пристап во зајакнувањето на основните услови за побрз и поефикасен развој на овој сектор.
Со овој закон се уредуваат: надлежностите на општината; непосредното учество на граѓаните во одлучувањето; организацијата и работата на органите на општината; општинската администрација; актите на органите; имот-сопственост на општината; надзорот над работата на органите на општината; распуштањето на советот на општината; механизмите на соработка меѓу општините и Владата на Република Македонија; месната самоуправа; заштитата на локалната самоуправа; утврдување на службени јазици во општините и други прашања од значење за локалната самоуправа.
Главната цел на студијата е увид во механизмите за меѓусекторска соработка и дијалошки механизми на локално ниво и на таа основа да се донесат серија препораки за понатамошен развој на методологијата и транспарентен систем за финансиска и нефинансиска поддршка за граѓанските организации, на локално ниво.
На кој начин општините ги поддржуваат граѓанските организации? Дали соработката помеѓу локалната самоуправа и граѓанскиот сектор е подобрена? Кои општини јавно објавиле повик за проекти? Публикацијата “Истражување на финансиската и нефинансиската поддршка на граѓанските организации од локалните власти” ги содржи одговорите на овие прашања и многу повеќе.
Од почетокот на процесот на децентрализација во 2005 година, повеќе организации спроведуваа програми за градење на капацитетите на општинските органи. Со последните локални избори во земјата во 2017 година беа етаблирани новите состави на општинските совети и функцијата член/членка на совет ја презедоа вкупно 1347 избрани претставници и претставнички во сите 81 единица на локалната самоуправа(ЕЛС). Голем дел од нив за првпат стапија на советничката функција. Мисијата на ОБСЕ во Скопје во целиот овој период спроведува програми за поддршка на избраните претставници и претставнички во општинските совети.
Овој водич има за цел да им даде на финансиерите концизен преглед на новите области што се повеќе влијаат на нивната работа. Сепак, треба да се истакнне затоа што демократското управување е толку сложено, дифузно и разнолико - и пред сè, затоа што оваа работа се менува и расте толку брзо - овој водич не можеме да го сметаме за исцрпен опис на полето и може да биде застарен за многу брзо време. Еден аспект на здрава локална демократија е ефективноста на владата и раководството на избраните функционери. Но, еден фундаментален аспект и поважниот за финансиерите е поширокиот однос меѓу граѓаните и институциите кои обезбедуваат услуги, донесуваат јавни одлуки и реагираат на загриженоста на луѓето. (Во овој водич, ќе го дефинираме терминот „граѓани“ што се однесува на сите видови на жители, не само на граѓани во правна смисла.) Најочигледен од овие институции е локалната самоуправа, но фондациите, непрофитните организации, деловните активности, другите владини агенции и институциите, сите играат важни улоги во решавањето на јавните проблеми.
Оваа публикација е подготвена за потребите на Институтот за човекови права „Лудвиг Болцман“ – БИМ-ФВ, Скопје, во рамките на проектот „Социјална инклузија и човекови права во Македонија“. Целта на проектот е примена на пристапот заснован на човековите права на полето на намалување на сиромаштијата и социјалната исклученост на национално и на локално ниво, што вклучува идентификување на ранливите групи, нивно директно вклучување во процесите на донесување одлуки што ќе влијаат врз нивниот живот, како и воспоставување систем за мониторинг и отчетност на носителите на обврски. Предмет на оваа анализа беше утврдување на состојбата, односно на потребите во однос на социјалното вклучување на локално ниво во следниве шест општини: Штип, Прилеп, Кичево, Сарај, Чашка и Радовиш.
Спектакуларно напредување на локалната и регионалната демократија беше главна иновација на демократијата од 20 век. Признавањето на локалната демократија од земјите членки на Советот на Европа доведе до изработка на Европската повелба за локална самоуправа - првиот меѓународно обврзувачки договор со кој се гарантираат правата на заедниците и нивните избрани органи. Овој текст, кој ја потврдува улогата на заедниците како прво ниво за практикување демократија има за цел да стане пример за меѓународен договор во оваа област.
Еден од најделотворните механизми за зголемување на учеството и вклученоста на граѓаните во процесот на управување и за подобрување на стабилноста и безбедноста на заедниците е токму децентрализацијата. Децентрализацијата претставува процес за кој е потребно одржливо и организирано залагање на институциите вклучени на локално и централно ниво. Овој процес повлекува и постојано прилагодување на односите помеѓу разните учесници по пат на постојан дијалог и комуникација.
За правилно функционирање на Советот како „законодавно“ тело на локално ниво, кое ја води политиката и ги усвојува актите во општината, од суштинско значење е неговите членови и членки да поседуваат критични знаења во врска со законските права и надлежности кои тие ги имаат како избрани претставници/претставнички. Оттука, сметаме дека овој Прирачник во голема мера ќе го олесни добивањето на потребни знаења на членовите и членките на општинските совети, ќе разреши некои од дилемите со кои членовите и членките на советите се соочуваат во врска со законското работење. На крајот се надеваме дека употребата на Прирачникот ќе придонесе кон поголема ефикасност, ефективност, транспарентност и спроведување на надзор во вршењето на советничката функција на локално ниво. Прирачникот дава можност за размислување, односно го отвора хоризонтот за натамошно дејствување и креирање на поголема политичка волја од локалните избрани претставници и претставнички во насока на развивање на локалната демократија.
Овој Водич има за цел да одговори на зголемената побарувачка од канцелариите на УНДП и широк спектар на национални чинители за насоки за мноштвото алатки и методи што се користат за мерење, проценка и следење на управувањето на локално ниво. Водичот го користи терминот „локално управување“ за да се покрие опсегот на прашања поврзани со управувањето што постојат на локално ниво, вклучително и децентрализацијата на политиките и процесите, улогите и меѓусебните врски на различни актери и институции, локалната демократија и ефикасноста на локалната самоуправа. Водичот комбинира дискусија за теоретски/концептуални прашања во врска со локалното управување со преглед на минатите и тековните иницијативи за проценка на истото. Зголемувањето на различни проценки и индикатори резултираше во одредена конфузија околу тоа кои алатки да се користат, како треба да се применат како и нивните слабости и јаки страни.
Локалната самоуправа во Европа забележа значителни промени во последните две децении. И покрај неколкуте разлики меѓу европските земји во однос на локалната автономија, локалната самоуправа стана клучен елемент во нивните политички системи главно од две причини. Прво, организациите на локалната самоуправа се одговорни за испорака на некои услуги како што се образование, благосостојба и урбанистичко планирање. Второ, принципите и практиката на демократијата се изучуваат, развиваат и зајакнуваат најефикасно во контекст на локалната политика, каде учеството е релативно лесно, а наградите се поитни. Имајќи ги предвид принципите на Европската повелба за локална самоуправа (1985), во членот 4 се предвидува дека „јавните одговорности генерално се остваруваат, пред сè, од оние органи кои се најблизу до граѓанинот. Распределбата на одговорноста на друг орган треба да тежи до обемот и природата на задачата и барањата за ефикасност и економија “(Извадок 4, параграф 3).
Овој документ ги опфаќа главните прашања околу она што е локална демократија, како локалната самоуправа ги потенцира правото и способноста на локалните надлежните органи, како и основните принципи на локалната самоуправа. Во овој документ ќе ги најдете исто така и одговорите околу локалниот развој и за тоа како може да се промовира локалната демократија, во јавноста.
Во дискусиите за тековната криза на Европската унија предизвикана од „НЕ“ на Уставниот договор во Франција и Холандија, понекогаш се заборава дека сѐ, во целата конструкција на Европската унија е повеќе од успешна приказна! Европа во моментот доживува невиден период на стабилност и мир. 60 години по завршувањето на Втората светска војна, 27 европски земји ја градат својата заедничка иднина врз основа на вредностите за мир, демократија и човекови права. Несомнено, демократијата е кревка конструкција, која треба да се зајакнува постојано. Проектот „Градови кои дејствуваат за мир и демократија во Европа“ имаше за цел да ги зближи локалните власти, невладините организации и младите луѓе за да ја проценат и дебатираат нивната улога во изградбата на мирна и демократска Европа.